คาบูล/ไฟซาบัด – อัฟกานิสถานต้องเผชิญกับบททดสอบขีดจำกัดทางมนุษยธรรมอีกครั้ง หลังเกิดเหตุ แผ่นดินไหว อัฟกานิสถาน ขนาด 6.3 แมกนิจูด พุ่งเป้าโจมตีพื้นที่ห่างไกลและทุรกันดารทางตอนเหนือของประเทศ ในช่วงเช้ามืดของวันนี้ (4 พฤศจิกายน 2025) แรงสั่นสะเทือนที่รุนแรงได้สร้าง ความเสียหายแผ่นดินไหว อัฟกานิสถาน เป็นวงกว้างใน จังหวัดบาดัคชาน (Badakhshan Province) ทำลายบ้านเรือนที่สร้างจากดินโคลนจนราบเป็นหน้ากลอง และก่อให้เกิดดินถล่มปิดทับเส้นทางสัญจร โศกนาฏกรรมครั้งนี้ไม่ได้เป็นเพียงภัยพิบัติทางธรรมชาติ แต่เป็น “วิกฤตซ้อนวิกฤต” ที่เกิดขึ้นในจังหวะเวลาที่เลวร้ายที่สุด ตอกย้ำความเปราะบางของประชากรที่ถูกตัดขาดจากโลกภายนอก ทั้งในเชิงภูมิศาสตร์, ความยากจนสุดขั้ว, การเมืองภายใต้ รัฐบาลตาลีบัน และการมาถึงของฤดูหนาวอันโหดร้าย ที่กำลังคืบคลานเข้ามา
เสียงคำรามจาก “ฮินดูกูช” ลำดับเหตุการณ์แผ่นดินไหว 6.3
การสั่นไหวครั้งใหญ่เกิดขึ้นในขณะที่ประชาชนส่วนใหญ่ยังคงหลับใหล สำนักงานสำรวจธรณีวิทยาสหรัฐฯ (USGS) รายงานว่า แผ่นดินไหวขนาด 6.3 แมกนิจูด เกิดขึ้นเมื่อเวลาประมาณ 0230 น. ตามเวลาท้องถิ่น โดยมีจุดศูนย์กลางอยู่ลึกใต้ดินประมาณ 21 กิโลเมตร ในเขตจูร์ม (Jurm) ของจังหวัดบาดัคชาน ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ เทือกเขาฮินดูกูช (Hindu Kush)
จุดศูนย์กลางที่ตื้น และความรุนแรงที่คาดเดาได้
แม้ว่าแผ่นดินไหวในภูมิภาคฮินดูกูชจะเกิดขึ้นบ่อยครั้ง แต่โดยปกติมักมีจุดศูนย์กลางที่ลึกมาก (มากกว่า 150 กม.) ซึ่งจะทำให้แรงสั่นสะเทือนแผ่ออกไปเป็นวงกว้าง แต่ความรุนแรงที่พื้นผิวจะลดลง
อย่างไรก็ตาม นักแผ่นดินไหววิทยาระบุว่า การที่แผ่นดินไหวครั้งนี้มีจุดศูนย์กลางค่อนข้าง “ตื้น” (Shallow) ที่ 21 กม. ถือเป็นหายนะโดยตรงต่อพื้นที่โดยรอบ
“แผ่นดินไหวที่ตื้นในระดับ 6.3 ถือว่ารุนแรงมากสำหรับภูมิภาคนี้” โฆษกของ USGS อธิบายกับ Reuters “พลังงานที่ปลดปล่อยออกมาจะส่งผลกระทบโดยตรงต่อพื้นผิว ก่อให้เกิดการสั่นไหวที่รุนแรง และมีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดดินถล่มขนาดใหญ่ในพื้นที่ภูเขา”
แรงสั่นสะเทือนไม่เพียงแต่รู้สึกได้ทั่ว อัฟกานิสถานเหนือ แต่ยังรับรู้ได้ไกลถึงกรุงคาบูล, เมืองเปชาวาร์ในปากีสถาน และบางส่วนของทาจิกิสถาน
สัญญาณขาดหาย ความเสียหายในพื้นที่ที่ถูกตัดขาด
ณ เวลาที่รายงานข่าวนี้ การประเมิน ความเสียหายแผ่นดินไหว อัฟกานิสถาน ยังคงเป็นไปอย่างยากลำบากที่สุด จังหวัดบาดัคชาน คือหนึ่งในพื้นที่ที่โดดเดี่ยวและยากจนที่สุดในโลก
- การสื่อสารล่ม เครือข่ายโทรศัพท์มือถือและอินเทอร์เน็ตในพื้นที่ชนบทล่มสลาย ทำให้การติดต่อกับหมู่บ้านที่ได้รับผลกระทบโดยตรงเป็นไปไม่ได้
- ภูมิประเทศโหดร้าย หมู่บ้านต่างๆ ตั้งกระจัดกระจายอยู่ในหุบเขาที่ลึกและสูงชัน การเข้าถึงในภาวะปกติก็ยากลำบากอยู่แล้ว
- บ้านดินโคลน (Katcha Houses) โครงสร้างบ้านเรือนส่วนใหญ่ในพื้นที่นี้สร้างจากดินโคลนและไม้ ซึ่งไม่มีความสามารถในการต้านทานแรงสั่นสะเทือนแม้แต่น้อย รายงานเบื้องต้นจากเจ้าหน้าที่ท้องถิ่นในเมืองไฟซาบัด (เมืองเอกของบาดัคชาน) ระบุว่า หมู่บ้านหลายแห่ง “หายไป” จากแผนที่
“เราได้ยินเสียงเหมือนภูเขาทั้งลูกกำลังถล่ม” อาเหม็ด ชาวบ้านในเขตจูร์มที่ติดต่อกับญาติในเมืองได้ กล่าว “บ้านของเราพังหมดแล้ว เรากำลังขุดหาญาติพี่น้องด้วยมือเปล่าท่ามกลางความมืดและอากาศที่หนาวเย็น”
“วิกฤตซ้อนวิกฤต” บททดสอบมนุษยธรรมในยุคตาลีบัน
เหตุ แผ่นดินไหว อัฟกานิสถาน 6.3 ครั้งนี้ เกิดขึ้นในบริบทที่อัฟกานิสถานกำลังเผชิญวิกฤตมนุษยธรรมที่รุนแรงที่สุดในโลกอยู่แล้ว
รัฐบาลที่ไร้ทรัพยากร ปฏิกิริยาจากตาลีบัน
รัฐบาลตาลีบัน ซึ่งเข้าควบคุมประเทศตั้งแต่ปี 2021 ได้ออกมาแถลงการณ์ผ่านโฆษก ซาบิฮุลเลาะห์ มูจาฮิด โดยแสดงความเสียใจและยืนยันว่าได้ส่ง “ทีมกู้ภัยและทรัพยากรเท่าที่มี” ไปยังพื้นที่ประสบภัยแล้ว
อย่างไรก็ตาม “ทรัพยากรเท่าที่มี” ของตาลีบันนั้นแทบจะเป็นศูนย์ รัฐบาลตาลีบันกำลังถังแตกอย่างหนัก
- สินทรัพย์ถูกอายัด เงินทุนสำรองระหว่างประเทศของอัฟกานิสถานหลายพันล้านดอลลาร์ยังคงถูกอายัดโดยสหรัฐฯ และชาติตะวันตก
- ขาดแคลนอุปกรณ์ พวกเขาขาดแคลนอุปกรณ์กู้ภัยขนาดหนัก, เฮลิคอปเตอร์ลำเลียง และทีมค้นหาที่ผ่านการฝึกอบรม
- การคว่ำบาตร แม้ว่าความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมจะได้รับการ “ยกเว้น” แต่มาตรการคว่ำบาตรที่ซับซ้อนก็ทำให้การส่งเงินและเครื่องมือเข้าประเทศเป็นไปอย่างยากลำบาก
“เราเรียกร้องให้องค์กรระหว่างประเทศและประเทศมุสลิม ให้ ความช่วยเหลือแผ่นดินไหว อัฟกานิสถาน 2568 อย่างเร่งด่วนที่สุด” มูจาฮิดกล่าว ซึ่งสะท้อนถึงการพึ่งพาโลกภายนอกอย่างสิ้นเชิง
องค์กรสิทธิมนุษยธรรม “การเข้าถึงคือความท้าทายหลัก”
ในขณะที่รัฐบาลตาลีบันไร้ความสามารถ ภาระทั้งหมดจึงตกอยู่กับองค์กรบรรเทาทุกข์ระหว่างประเทศที่ยังคงปักหลักทำงานในอัฟกานิสถาน เช่น คณะกรรมการกาชาดระหว่างประเทศ (ICRC), สภาเสี้ยววงเดือนแดงอัฟกานิสถาน และหน่วยงานต่างๆ ของสหประชาชาติ (UN)
สำนักงานเพื่อการประสานงานด้านมนุษยธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNOCHA) ได้ออกแถลงการณ์ฉุกเฉิน
“เรากำลังประเมินสถานการณ์อย่างเร่งด่วน แต่ความท้าทายหลักคือการเข้าถึง (Access) เส้นทางบกหลายสายถูกตัดขาดจากดินถล่ม และสภาพอากาศเลวร้ายลง” โฆษก UNOCHA กล่าว “นี่คือโศกนาฏกรรมที่เกิดขึ้นบนวิกฤตเดิม ก่อนเกิดแผ่นดินไหวครั้งนี้ ประชาชนในบาดัคชานก็กำลังเผชิญภาวะขาดแคลนอาหารอย่างรุนแรงอยู่แล้ว”
เสียงสะท้อนจากเฮราต บาดแผลที่ยังไม่ทันหาย
สำหรับชาวอัฟกานิสถาน เหตุการณ์นี้ปลุกความทรงจำอันเลวร้ายจากเหตุแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในจังหวัดเฮราต (Herat) ทางตะวันตกของประเทศ เมื่อเดือนตุลาคม 2023
เหตุการณ์ที่เฮราต ซึ่งมีแผ่นดินไหวขนาด 6.3 เกิดขึ้นซ้ำๆ หลายครั้ง (Shallow Quakes) ได้คร่าชีวิตผู้คนไปกว่า 2,000 ศพ และทำให้หมู่บ้านหลายสิบแห่งราบเป็นหน้ากลอง และจนถึงวันนี้ การฟื้นฟูในเฮราตก็ยังคงเป็นไปอย่างเชื่องช้า
การที่ภัยพิบัติครั้งใหม่เกิดขึ้นที่ อัฟกานิสถานเหนือ ในขณะที่บาดแผลทางตะวันตกยังไม่หายดี สะท้อนให้เห็นว่าทั้งประเทศตั้งอยู่บน “แนวรอยเลื่อน” ทั้งทางธรณีวิทยาและทางสังคม
“เรายังสร้างบ้านในเฮราตไม่เสร็จเลย ตอนนี้เราต้องกังวลกับบาดัคชานอีกแล้ว” เจ้าหน้าที่อาวุโสขององค์กร NGO ท้องถิ่นกล่าว “ประเทศนี้ไม่มีเวลาให้หยุดพักหายใจ”
การแข่งกับเวลา อาวุธสังหารที่เรียกว่า “ฤดูหนาว”
ปัจจัยที่ทำให้ สถานการณ์แผ่นดินไหว อัฟกานิสถาน ล่าสุด น่ากังวลถึงขีดสุด คือ “เวลา”
อุณหภูมิติดลบ และผู้รอดชีวิตที่ไร้ที่พักพิง
จังหวัดบาดัคชานตั้งอยู่บนที่ราบสูงและเทือกเขาฮินดูกูช ฤดูหนาวในพื้นที่นี้โหดร้ายอย่างยิ่ง อุณหภูมิในตอนกลางคืนลดต่ำกว่า 0 องศาเซลเซียสแล้ว และจะยิ่งหนาวจัดในอีกไม่กี่สัปดาห์ข้างหน้า
“การสั่นไหวอาจจบลงแล้ว แต่การต่อสู้เพื่อเอาชีวิตรอดเพิ่งเริ่มต้น” ผู้ประสานงานของ ICRC ในคาบูลกล่าว “ผู้รอดชีวิตหลายพันคน (หรืออาจจะหลายหมื่น) ตอนนี้ไร้ที่อยู่อาศัย พวกเขาไม่มีอะไรนอกจากเสื้อผ้าที่สวมใส่อยู่ ท่ามกลางอากาศที่หนาวจัด”
ภารกิจเร่งด่วนที่สุดใน 48 ชั่วโมงข้างหน้า คือการส่งมอบ
- เต็นท์ที่พักพิงฉุกเฉิน
- ผ้าห่มกันหนาว และเครื่องทำความร้อน
- อาหาร และน้ำดื่มสะอาด
หากความช่วยเหลือเข้าไปไม่ทันเวลา ยอดผู้เสียชีวิตจากภาวะอุณหภูมิต่ำกว่าปกติ (Hypothermia) อาจสูงกว่ายอดผู้เสียชีวิตจากแผ่นดินไหวโดยตรงเสียอีก
ผลกระทบต่อความมั่นคงทางอาหาร
บาดัคชานเป็นพื้นที่เกษตรกรรมที่ยากจน แม้จะปลูกฝิ่นซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจหลัก แต่ประชาชนก็ยังปลูกข้าวสาลีเพื่อยังชีพ แผ่นดินไหวครั้งนี้ไม่เพียงทำลายบ้านเรือน แต่ยังทำลายยุ้งฉางที่เก็บเสบียงอาหารสำหรับฤดูหนาวที่กำลังจะมาถึงด้วย
นี่หมายความว่า แม้แต่ผู้ที่รอดชีวิตจากการบาดเจ็บ ก็จะต้องเผชิญกับภาวะอดอยากอย่างรุนแรงในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้า
บทสรุป โลกจะตอบสนองต่ออัฟกานิสถาน (อีกครั้ง) อย่างไร?
ผลกระทบแผ่นดินไหว อัฟกานิสถาน 6.3 ในครั้งนี้ ยังไม่สามารถประเมินได้อย่างเต็มที่ แต่สิ่งที่ชัดเจนคือมันได้ผลักดันประเทศที่เปราะบางอยู่แล้ว ให้เข้าใกล้ขอบเหวแห่งหายนะทางมนุษยธรรมมากยิ่งขึ้น
โศกนาฏกรรมที่บาดัคชาน กำลังกลายเป็นบททดสอบสำคัญสำหรับประชาคมระหว่างประเทศ ว่าจะสามารถแยก “การเมือง” ออกจาก “มนุษยธรรม” ได้หรือไม่
โลกจะหาทางส่ง ความช่วยเหลือแผ่นดินไหว อัฟกานิสถาน 2568 เข้าไปให้ถึงมือผู้ประสบภัยที่ถูกตัดขาดบนเทือกเขาฮินดูกูช ได้อย่างรวดเร็วพอหรือไม่ โดยที่ไม่เท่ากับเป็นการ “รับรอง” รัฐบาลตาลีบันที่พวกเขาพยายามโดดเดี่ยว
สำหรับคนในบาดัคชาน คำถามเหล่านี้คือเรื่องของความเป็นความตาย การต่อสู้เพื่อเอาชีวิตรอดจากการสั่นไหวของแผ่นดินได้จบลงแล้ว แต่การต่อสู้เพื่อเอาชีวิตรอดจากความหนาวเย็น ความหิวโหย และความโดดเดี่ยว เพิ่งจะเริ่มต้นขึ้น
แหล่งที่มาจาก : am2con
