ข่าวประเทศไทยล่าสุด กำลังจับจ้องไปยังสมรภูมิที่ร้อนระอุที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศ เมื่อเมกะโปรเจกต์มูลค่าล้านล้านบาทอย่าง ระเบียงเศรษฐกิจภาคใต้ (SEC) ซึ่งรัฐบาลวาดหวังให้เป็นเครื่องยนต์เศรษฐกิจตัวใหม่พลิกโฉมประเทศ กำลังเผชิญหน้ากับการต่อต้านระลอกใหญ่จากภาคประชาชน ที่ยกระดับข้อเรียกร้องจากเพียงแค่ความกังวลด้านสิ่งแวดล้อม ไปสู่การท้าทายอำนาจรัฐด้วยข้อเสนอให้ “ทำประชามติ” เพื่อให้คนทั้งประเทศร่วมตัดสินอนาคตโครงการ สถานการณ์นี้ได้แปรเปลี่ยนโครงการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานให้กลายเป็นประเด็นชี้วัดสำคัญทางการเมือง ที่วางเดิมพันด้วยอนาคตของภาคใต้และความเชื่อมั่นของรัฐบาล
ถอดรหัส “ระเบียงเศรษฐกิจภาคใต้ (SEC)” คืออะไร? และทำไมจึงสำคัญ
โครงการ ระเบียงเศรษฐกิจภาคใต้ (SEC) ไม่ใช่แค่โครงการสร้างถนนหรือท่าเรือ แต่เป็นวิสัยทัศน์เชิงยุทธศาสตร์ที่ต้องการปฏิวัติระบบโลจิสติกส์ของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยมีองค์ประกอบหลักคือ
- ท่าเรือน้ำลึก 2 ฝั่ง สร้างท่าเรือมาตรฐานโลกที่จังหวัดระนอง (ฝั่งอันดามัน) และจังหวัดชุมพร (ฝั่งอ่าวไทย) เพื่อรองรับเรือขนส่งสินค้าขนาดใหญ่
- ระบบเชื่อมโยง “Land Bridge” พัฒนาโครงข่ายมอเตอร์เวย์และรถไฟทางคู่ระยะทางประมาณ 90-100 กิโลเมตร เพื่อเชื่อมการขนส่งสินค้าระหว่างท่าเรือทั้งสองแห่งอย่างไร้รอยต่อ
- พื้นที่เขตเศรษฐกิจพิเศษ พัฒนาพื้นที่โดยรอบให้เป็นเขตอุตสาหกรรมเป้าหมาย เช่น อุตสาหกรรมแปรรูป, ปิโตรเคมี, และเทคโนโลยีขั้นสูง
เป้าหมายในมุมมองของรัฐบาล เหตุผลที่รัฐบาล โดยการผลักดันของ สภาพัฒน์ (NESDC) และกระทรวงที่เกี่ยวข้อง ต้องเดินหน้าโครงการนี้เต็มกำลัง มาจากความเชื่อที่ว่า SEC จะเป็นคำตอบของ เศรษฐกิจไทย ในอนาคต โดยจะช่วย
- ลดระยะเวลาและต้นทุนโลจิสติกส์ เป็นเส้นทางลัด (Shortcut) ให้เรือขนส่งสินค้าไม่ต้องอ้อมผ่านช่องแคบมะละกาที่แออัด
- ดึงดูดการลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศ (FDI) สร้างแม่เหล็กดึงดูดอุตสาหกรรมไฮเทคให้ย้ายฐานการผลิตมายังประเทศไทย
- สร้างงานและกระจายรายได้ ก่อให้เกิดการจ้างงานหลายแสนตำแหน่งในพื้นที่ภาคใต้
- เสริมความมั่นคงทางพลังงาน เป็นเส้นทางขนส่งพลังงานที่สำคัญของประเทศ
คำถามที่ว่า ระเบียงเศรษฐกิจภาคใต้ คืออะไร ในสายตาของรัฐบาล คำตอบคือ “ประตูแห่งโอกาสบานใหม่ของประเทศไทย”
เสียงจากทำเนียบฯ “เราถอยไม่ได้” เดิมพันที่สูงเกินกว่าจะแพ้
ท่าทีของรัฐบาลต่อข้อเรียกร้องให้จัดทำ ประชามติ SEC นั้นชัดเจนและแข็งกร้าว แหล่งข่าวระดับสูงในทำเนียบรัฐบาลให้ทัศนะว่า “การทำประชามติในทุกโครงการขนาดใหญ่จะทำให้ประเทศเดินหน้าต่อไปไม่ได้ การพัฒนาต้องมีผู้เสียสละบ้าง แต่รัฐบาลยืนยันว่าจะจ่ายค่าชดเชยอย่างเป็นธรรมและมีมาตรการลด ผลกระทบสิ่งแวดล้อม ที่ดีที่สุด”
มุมมองของฝ่ายบริหารมองว่า การชะลอโครงการ SEC เท่ากับเป็นการบ่อนทำลายความเชื่อมั่นของนักลงทุนที่รัฐบาลได้เดินทางไปเจรจามาแล้วทั่วโลก และอาจทำให้ไทยสูญเสียความสามารถในการแข่งขันให้กับประเทศเพื่อนบ้านที่กำลังพัฒนาโครงการลักษณะคล้ายกันอยู่ การเดิมพันครั้งนี้จึงสูงมากจนไม่อาจยอมถอยได้ง่ายๆ
เสียงจากประชาชน “อนาคตเรา เรากำหนดเอง” ทำไมต้องทำประชามติสถานเดียว?
ในทางกลับกัน เสียงของประชาชนในพื้นที่และเครือข่ายภาคประชาสังคมกลับมองว่า “ราคา” ที่ต้องจ่ายให้กับโครงการนี้สูงเกินกว่าจะประเมินค่าได้ ข้อกังวลหลักไม่ได้มีแค่เรื่องตัวเงิน แต่เป็นเรื่องของวิถีชีวิตและทรัพยากรที่ไม่อาจสร้างขึ้นใหม่ได้
เหตุผลหลักที่ต้องมีประชามติ
- ความกังวลด้านสิ่งแวดล้อม ประชาชนตั้งคำถามว่า โครงการ SEC ผ่าน EIA หรือยัง ในหลายๆ พื้นที่ และรายงาน EIA ที่มีอยู่ครอบคลุมและน่าเชื่อถือเพียงใด พวกเขากลัวว่าการก่อสร้างท่าเรือน้ำลึกและการขุดลอกจะทำลายแนวปะการัง แหล่งประมงพื้นบ้าน และระบบนิเวศป่าชายเลนที่เปรียบเสมือน “ซูเปอร์มาร์เก็ตของคนจน”
- ขาดการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง เวทีรับฟังความคิดเห็นที่จัดขึ้นถูกมองว่าเป็นเพียง “พิธีกรรม” ที่ไม่ได้นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงเนื้อหาของโครงการอย่างแท้จริง ประชาชนรู้สึกว่าพวกเขาเป็นเพียง “ผู้ถูกกระทำ” ไม่ใช่ “ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย”
- ความไม่ไว้วางใจต่อภาครัฐ ประสบการณ์จากโครงการพัฒนาในอดีต (เช่น โครงการมาบตาพุด) ทำให้ประชาชนไม่เชื่อมั่นว่ารัฐบาลจะสามารถควบคุมผลกระทบและดูแลคุณภาพชีวิตของพวกเขาได้จริงในระยะยาว
แกนนำเครือข่ายรักษ์ถิ่นใต้กล่าวอย่างหนักแน่นว่า “เราไม่ได้ค้านการพัฒนา แต่เราค้านการพัฒนาที่ไม่ถามความเห็นของเจ้าของบ้าน การทำ ประชามติ SEC คือหนทางเดียวที่จะสร้างความชอบธรรมและพิสูจน์ได้ว่าโครงการนี้เป็นที่ต้องการของคนส่วนใหญ่จริงหรือไม่”
ข้อดีข้อเสีย ระเบียงเศรษฐกิจภาคใต้ มุมมองจากนักวิชาการ
เพื่อให้เห็นภาพที่สมดุล นักวิชาการจากสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) ได้ให้มุมมองที่น่าสนใจถึง ข้อดีข้อเสีย ระเบียงเศรษฐกิจภาคใต้ ไว้อย่างน่าสนใจ
- ข้อดี
- ศักยภาพทางภูมิรัฐศาสตร์ หากทำสำเร็จ ไทยจะเป็นผู้เล่นคนสำคัญในห่วงโซ่อุปทานของโลก
- การกระจุกตัวทางเศรษฐกิจ สร้างศูนย์กลางความเจริญแห่งใหม่นอกเขตกรุงเทพฯ และปริมณฑล
- การพัฒนาเทคโนโลยี ดึงดูด Know-how และเทคโนโลยีขั้นสูงเข้ามาในประเทศ
- ข้อเสียและความเสี่ยง
- ความเสี่ยงทางการเงิน เป็นโครงการที่ใช้เงินลงทุนมหาศาล อาจสร้างภาระหนี้สาธารณะหากไม่ประสบความสำเร็จ
- ความขัดแย้งทางสังคม อาจสร้างความแตกแยกในพื้นที่ระหว่างกลุ่มผู้สนับสนุนและผู้คัดค้าน
- ผลกระทบสิ่งแวดล้อมที่ประเมินค่าไม่ได้ ความเสียหายต่อระบบนิเวศบางอย่างไม่สามารถฟื้นฟูได้
นักวิชาการส่วนใหญ่เห็นพ้องว่า หัวใจสำคัญไม่ได้อยู่ที่ว่า “จะทำหรือไม่ทำ” แต่อยู่ที่ “จะทำอย่างไร” ให้เกิดประโยชน์สูงสุดและมีผลกระทบด้านลบต่ำสุด ซึ่งกระบวนการ การมีส่วนร่วมของประชาชน คือกุญแจสำคัญที่ขาดไม่ได้
อนาคตประเทศไทยบนทางสองแพร่ง จะเดินหน้าอย่างไรต่อ?
สถานการณ์ล่าสุดของ โครงการ SEC กำลังเดินมาถึงจุดที่อาจแตกหักได้ทุกเมื่อ รัฐบาลกำลังเผชิญกับการตัดสินใจที่ยากลำบาก
- เดินหน้าต่อ เสี่ยงกับการประท้วงที่บานปลายและความขัดแย้งที่ยืดเยื้อ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อเสถียรภาพของรัฐบาลเอง
- ยอมจัดทำประชามติ เป็นการซื้อเวลาและลดแรงปะทะ แต่ก็เสี่ยงที่จะแพ้การลงประชามติ ซึ่งจะทำให้โครงการต้องยุติลงและส่งผลกระทบต่อความเชื่อมั่นของนักลงทุน
ทางออกที่เป็นไปได้อาจอยู่ตรงกลาง คือการชะลอโครงการไว้ชั่วคราว และเริ่มต้นกระบวนการรับฟังความคิดเห็นและศึกษาผลกระทบอย่างจริงจังและโปร่งใสรอบใหม่ เพื่อสร้าง “สัญญาประชาคม” ที่ทุกฝ่ายยอมรับร่วมกัน ก่อนที่จะเดินหน้าต่อไป
(Conclusion) บทสรุป
ข่าวประเทศไทย ในวันนี้ ไม่ได้มีแค่เรื่องเศรษฐกิจปากท้อง แต่ยังสะท้อนถึงการต่อสู้เชิงคุณค่าและอุดมการณ์ โครงการ ระเบียงเศรษฐกิจภาคใต้ (SEC) ได้กลายเป็นภาพจำลองขนาดใหญ่ของความท้าทายที่ประเทศไทยกำลังเผชิญ คือการสร้างสมดุลระหว่างการเติบโตทางเศรษฐกิจกับการพัฒนาที่ยั่งยืน และระหว่างอำนาจรัฐจากส่วนกลางกับสิทธิชุมชนท้องถิ่น
การตัดสินใจของรัฐบาลว่าจะเลือก “เดินหน้าชน” หรือ “เจรจาถอย” เพื่อเปิดทางให้กับการทำ ประชามติ SEC จะไม่เพียงแต่กำหนดชะตากรรมของพื้นที่ภาคใต้เท่านั้น แต่ยังจะเป็นบรรทัดฐานสำคัญที่ชี้วัดวุฒิภาวะของประชาธิปไตยไทย และกำหนดทิศทางการพัฒนาของประเทศในทศวรรษข้างหน้า ว่าเราจะเลือกเดินบนเส้นทางแห่งการเติบโตที่รวดเร็วแต่เปราะบาง หรือเส้นทางที่มั่นคงและยั่งยืนโดยมีเสียงของประชาชนเป็นรากฐาน
แหล่งที่มาจาก : am2con
