เดิมพันครั้งสุดท้ายของ ‘เซเลนสกี’ เปิดเงื่อนไข “การเลือกตั้งยูเครน” ท่ามกลางดงกระสุนและเกมอำนาจโลก

ท่ามกลางเสียงไซเรนเตือนภัยทางอากาศที่ยังคงดังกึกก้องในกรุงเคียฟ วลาดิเมียร์ เซเลนสกี ประธานาธิบดียูเครน ได้สร้างแรงสั่นสะเทือนครั้งใหม่บนเวทีการเมืองโลก ด้วยการประกาศจุดยืนที่ชัดเจนที่สุดในรอบปีว่า “พร้อมจัดการเลือกตั้ง” เพื่อยุติข้อกังขาเรื่องความชอบธรรม แต่ภายใต้เงื่อนไขที่เปรียบเสมือนการโยนเผือกร้อนกลับไปให้พันธมิตรตะวันตก นั่นคือการเรียกร้อง “หลักประกันความปลอดภัย” ขั้นสูงสุด และการสนับสนุนด้านงบประมาณเต็มรูปแบบ การเดินหมากครั้งนี้ถูกมองว่าเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของ การเลือกตั้งยูเครน ที่อาจชี้ชะตาไม่ใช่แค่อนาคตทางการเมืองของผู้นำรายนี้ แต่รวมถึงทิศทางของสงครามรัสเซีย-ยูเครนในระยะยาว

สัญญาณจากผู้นำ ประชาธิปไตยใต้เงาปืน

คำกล่าวของเซเลนสกีในการให้สัมภาษณ์พิเศษกับสื่อตะวันตกล่าสุด ไม่ได้เกิดขึ้นลอยๆ แต่มาจากการถูกบีบคั้นจากหลายทิศทาง ทั้งจากโฆษณาชวนเชื่อของเครมลินที่พยายามวาดภาพเขาว่าเป็น “ผู้นำเผด็จการที่ยึดอำนาจเกินวาระ” และจากเสียงเรียกร้องเงียบๆ ของพันธมิตรบางประเทศที่ต้องการเห็นกระบวนการประชาธิปไตยดำเนินต่อไป

“เราไม่ได้ยึดติดกับอำนาจ ผมพร้อมจะจัดการเลือกตั้งทันที แต่คำถามคือ ใครจะรับประกันความปลอดภัยให้ประชาชนที่เดินเข้าคูหา? ใครจะรับประกันว่าคูหาเลือกตั้งจะไม่ตกเป็นเป้าของขีปนาวุธ? หากพันธมิตรของเรากล้าให้คำมั่น ผมก็กล้าที่จะจัด” – วลาดิเมียร์ เซเลนสกี กล่าวตอบโต้ข้อซักถามเกี่ยวกับสถานะประธานาธิบดี

ภายใต้ กฎอัยการศึก (Martial Law) ที่บังคับใช้ตั้งแต่รัสเซียเริ่มรุกราน รัฐธรรมนูญยูเครนระบุชัดเจนว่าห้ามจัดการเลือกตั้ง การจะปลดล็อกสิ่งนี้ต้องแก้กฎหมายและได้รับความเห็นชอบจากสภา ซึ่งเซเลนสกีใช้ประเด็นนี้ย้อนถามกลับไปยังโลกว่า “ประชาธิปไตยมีราคาที่ต้องจ่าย และใครจะเป็นคนจ่าย?”

4 เงื่อนไขเหล็ก ผ่าทางตันการเลือกตั้งยูเครน

จากการวิเคราะห์เชิงลึกและข้อมูลจากแหล่งข่าววงในทำเนียบประธานาธิบดี ยูเครนได้วาง “เงื่อนไขจำเป็น” (Prerequisites) สำหรับการจัด การเลือกตั้งยูเครน ไว้ 4 ประการหลัก ซึ่งแต่ละข้อล้วนเป็นความท้าทายระดับมหากาพย์

1. ความปลอดภัยน่านฟ้า (Sky Shield Security) พันธมิตรต้องส่งระบบป้องกันภัยทางอากาศ (Air Defense Systems) เพิ่มเติมเพื่อคุ้มกันหน่วยเลือกตั้งทั่วประเทศ โดยเฉพาะในเมืองใหญ่และพื้นที่ใกล้แนวหน้า
2. การมีส่วนร่วมของแนวหน้า (Frontline Participation) ทหารกว่า 1 ล้านนายที่ตรึงกำลังอยู่ในสนามรบต้องมีสิทธิลงคะแนนเสียง นี่คือโจทย์ด้านโลจิสติกส์ที่ยากที่สุด จะทำอย่างไรให้การเลือกตั้งเกิดขึ้นในหลุมหลบภัยโดยไม่กระทบต่อการรบ
3. ผู้ลี้ภัยต้องได้เลือก (Refugee Voting Rights) ชาวยูเครนกว่า 6-8 ล้านคนที่กระจัดกระจายอยู่ในยุโรปและทั่วโลกต้องสามารถเข้าถึงการลงคะแนน นี่ต้องอาศัยความร่วมมือจากรัฐบาลต่างประเทศในการจัดตั้งหน่วยเลือกตั้งนอกราชอาณาจักร
4. งบประมาณ (Funding) การจัดเลือกตั้งในภาวะสงครามประเมินว่าต้องใช้งบประมาณมหาศาลกว่า 5,000 ล้านดอลลาร์ ซึ่งยูเครนระบุชัดเจนว่าจะไม่ดึงงบจากกระทรวงกลาโหมมาใช้ แต่ชาติตะวันตกต้อง “ลงขัน” จ่ายส่วนนี้แยกต่างหาก

นัยยะทางภูมิรัฐศาสตร์ ทำไมต้องพูดตอนนี้?

นักวิเคราะห์จาก สถาบัน Chatham House มองว่า การที่เซเลนสกีหยิบยกเรื่อง การเลือกตั้งยูเครน ขึ้นมาพูดในช่วงนี้ มีนัยยะทางการเมืองระหว่างประเทศที่ซับซ้อน

• ดักทางรัฐบาลใหม่สหรัฐฯ ท่ามกลางความไม่แน่นอนของนโยบายต่างประเทศสหรัฐฯ การแสดงความพร้อมเรื่องเลือกตั้งคือการแสดงความบริสุทธิ์ใจว่ายูเครนยังยึดมั่นในค่านิยมประชาธิปไตย ซึ่งเป็นเงื่อนไขสำคัญในการขอความช่วยเหลือต่อ
• กดดัน NATO การขอ “หลักประกันความปลอดภัย” (Security Guarantees) ในบริบทของการเลือกตั้ง อาจถูกตีความได้ว่าเป็นการเรียกร้องการคุ้มครองที่เทียบเท่า หรือใกล้เคียงกับมาตรา 5 ของนาโต ทางอ้อม
• หักล้างวาทกรรมรัสเซีย รัสเซียพยายามใช้ประเด็น “ความไม่ชอบธรรม” ของเซเลนสกีเพื่อสร้างความแตกแยกภายในยูเครนและลดความน่าเชื่อถือในสายตาชาวโลก การท้าทายกลับด้วยเงื่อนไขที่ทำได้ยาก จึงเป็นการโยนภาระการพิสูจน์กลับไปที่รัสเซีย (ว่ารัสเซียต่างหากที่ขัดขวางประชาธิปไตยด้วยสงคราม)

เสียงสะท้อนจากประชาชนและคู่แข่ง

แม้ผลสำรวจความนิยมของเซเลนสกีจะยังอยู่ในระดับที่ยอมรับได้ แต่สงครามที่ยืดเยื้อเริ่มสร้างรอยร้าว ประเด็นการทุจริตในกองทัพและการเกณฑ์ทหารที่เข้มงวด ทำให้คะแนนความนิยมลดลงจากช่วงต้นสงคราม

ชื่อของ พลเอก วาเลรี ซาลูชนี อดีตผู้บัญชาการทหารสูงสุด ที่ปัจจุบันผันตัวไปทำงานด้านการทูต ยังคงถูกจับตามองในฐานะ “คู่แข่งที่น่ากลัวที่สุด” หากมีการเลือกตั้งเกิดขึ้นจริง ความนิยมของซาลูชนีในหมู่ทหารและประชาชนทั่วไปอาจสั่นคลอนเก้าอี้ของเซเลนสกีได้

“คนยูเครนต้องการสันติภาพ แต่พวกเขาไม่ต้องการยอมจำนน หากมีการเลือกตั้ง มันจะไม่ใช่การเลือกตั้งเรื่องนโยบายเศรษฐกิจ แต่จะเป็นการทำประชามติว่าเราจะสู้ต่อหรือเจรจา” – นักวิเคราะห์การเมืองอิสระในกรุงเคียฟ กล่าวกับ AFP

ความเสี่ยงและอุปสรรค เป็นไปได้จริงหรือแค่เกมการเมือง?

ผู้เชี่ยวชาญด้านการเลือกตั้งสากล (International IDEA) ชี้ว่า การจัดเลือกตั้งที่ “เสรีและเป็นธรรม” (Free and Fair) ในภาวะสงครามเต็มรูปแบบนั้น “แทบจะเป็นไปไม่ได้”

• ปัญหาทะเบียนราษฎร์ ข้อมูลประชากรของยูเครนไม่ได้รับการอัปเดตอย่างถูกต้องมานานหลายปี เนื่องจากการอพยพและการเสียชีวิต
• ความเสี่ยงต่อการถูกแทรกแซง รัสเซียอาจใช้ไซเบอร์อิมแพค (Cyber Warfare) หรือการโจมตีทางอากาศเพื่อดิสเครดิตกระบวนการเลือกตั้ง
• พื้นที่ยึดครอง จะทำอย่างไรกับประชาชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ที่รัสเซียยึดครอง? หากตัดสิทธิพวกเขา ก็เท่ากับยอมรับกลายๆ ว่าดินแดนเหล่านั้นไม่ใช่ของยูเครนอีกต่อไป

บทสรุป ทางแพร่งของยูเครน

การประกาศพร้อมจัด การเลือกตั้งยูเครน ของเซเลนสกี จึงเป็นดาบสองคม ด้านหนึ่งคือการยืนยันความยึดมั่นในระบอบประชาธิปไตย แต่อีกด้านหนึ่งคือการเปิดเผยความเปราะบางของระบบการเมืองภายใน

หากพันธมิตรตะวันตก “รับคำท้า” และสามารถจัดหาหลักประกันความปลอดภัยได้จริง โลกอาจได้เห็นการเลือกตั้งครั้งประวัติศาสตร์ท่ามกลางสมรภูมิ แต่หากนี่เป็นเพียงวาทกรรมเพื่อซื้อเวลาและงบประมาณ อนาคตของยูเครนอาจต้องแขวนอยู่บนเส้นด้ายของความไม่แน่นอนต่อไป

สิ่งหนึ่งที่ชัดเจนคือ ไม่ว่าการเลือกตั้งจะเกิดขึ้นหรือไม่ ฤดูหนาวปี 2025 นี้จะเป็นบททดสอบที่โหดร้ายที่สุด ทั้งสำหรับเซเลนสกี และสำหรับคำว่า “ประชาธิปไตย” ในยูเครน

แหล่งที่มาจาก : am2con