ปะทะชายแดนอัฟกานิสถาน-ปากีสถาน แนวเทือกเขาที่แบ่งแยกอัฟกานิสถานและปากีสถานได้ลุกเป็นไฟอีกครั้ง แต่ครั้งนี้ไม่ใช่การสู้รบกับศัตรูจากโลกตะวันตก หากแต่เป็นการหันปากกระบอกปืนเข้าหากันเองของทหารจากสองชาติเพื่อนบ้าน เหตุการณ์ ปะทะชายแดนอัฟกานิสถาน-ปากีสถาน ที่ทวีความรุนแรงขึ้นในช่วง 48 ชั่วโมงที่ผ่านมา จนมีผู้เสียชีวิตและบาดเจ็บรวมกันหลายสิบราย และนำไปสู่การ ปิดชายแดนตอร์คัม จุดผ่านแดนที่สำคัญที่สุดอย่างไม่มีกำหนด ไม่ใช่เพียงการกระทบกระทั่งธรรมดา แต่คือสัญญาณอันตรายที่บ่งชี้ว่า ความสัมพันธ์ตาลีบัน-ปากีสถาน ที่เคยแนบแน่นกำลังเดินทางมาถึงจุดแตกหัก โดยมีเงาของ กลุ่ม TTP เป็นตัวเร่งปฏิกิริยาแห่งความขัดแย้งที่อาจสั่นคลอนเสถียรภาพของทั้งภูมิภาค
ปะทะชายแดนอัฟกานิสถาน-ปากีสถาน จุดเดือดที่ตอร์คัม เกิดอะไรขึ้นที่ชายแดน?
การปะทะครั้งล่าสุดปะทุขึ้นเมื่อช่วงเช้าวันอาทิตย์ที่ 12 ตุลาคม 2568 บริเวณ ด่านตอร์คัม ซึ่งเชื่อมระหว่างจังหวัดนันการ์ฮาร์ของอัฟกานิสถาน และ จังหวัดไคเบอร์ปัคตูนควา ของปากีสถาน โดยทั้งสองฝ่ายต่างกล่าวโทษซึ่งกันและกันว่าเป็นผู้เริ่มยิงก่อน
- ชนวนเหตุ แหล่งข่าวภาคพื้นดินระบุว่าความตึงเครียดเริ่มต้นขึ้นเมื่อฝ่ายตาลีบันพยายามสร้างป้อมรักษาการณ์แห่งใหม่ในพื้นที่ที่ปากีสถานอ้างว่าเป็นเขตแดนของตน ซึ่งฝ่ายตาลีบันโต้แย้งว่าอยู่ในดินแดนอัฟกานิสถาน
- การยกระดับความรุนแรง การโต้เถียงด้วยวาจาบานปลายไปสู่การยิงด้วยอาวุธเบา และลุกลามไปสู่การใช้อาวุธหนัก เช่น ปืนครกและปืนใหญ่ โดยมีการยิงข้ามแดนโจมตีที่มั่นของแต่ละฝ่ายเป็นระยะๆ
- ความสูญเสีย แม้ตัวเลขอย่างเป็นทางการจะยังไม่นิ่ง แต่รายงานจากทั้งสองฝั่งยืนยันว่ามีทหารเสียชีวิตรวมกันอย่างน้อย 25 นาย และมีพลเรือนในหมู่บ้านใกล้เคียงถูกลูกหลงเสียชีวิตและบาดเจ็บอีกจำนวนหนึ่ง
- การปิดพรมแดน เพื่อควบคุมสถานการณ์ รัฐบาลปากีสถานได้ประกาศปิดด่านตอร์คัมอย่างสมบูรณ์ ส่งผลให้รถบรรทุกสินค้าหลายพันคันและประชาชนอีกนับไม่ถ้วนติดค้างอยู่ทั้งสองฝั่งของพรมแดน
มากกว่าการกระทบกระทั่ง รากลึกแห่งความขัดแย้งและ “เส้นดูรันด์”
เพื่อทำความเข้าใจความขัดแย้งนี้ เราต้องย้อนกลับไปดูประวัติศาสตร์ของพรมแดนที่ยาว 2,670 กิโลเมตรแห่งนี้ ซึ่งถูกขีดขึ้นโดยจักรวรรดิอังกฤษในปี 1893 หรือที่รู้จักกันในชื่อ เส้นดูรันด์ (Durand Line)
- พรมแดนที่ไม่เคยถูกยอมรับ รัฐบาลอัฟกานิสถานทุกยุคทุกสมัย ไม่เว้นแม้แต่ รัฐบาลตาลีบัน ไม่เคยยอมรับเส้นดูรันด์อย่างเป็นทางการ โดยมองว่าเป็นการแบ่งแยกดินแดนและประชากรชาวปาทาน (Pashtun) ซึ่งอาศัยอยู่ทั้งสองฝั่งของพรมแดน
- ข้อพิพาทซ้ำซาก ความคลุมเครือของแนวพรมแดนนี้เองที่ทำให้เกิดการกระทบกระทั่งและการตีความเขตแดนที่แตกต่างกันอยู่เสมอ ซึ่งมักจะนำไปสู่การปะทะด้วยอาวุธเป็นครั้งคราว
อย่างไรก็ตาม การปะทะครั้งนี้มีความรุนแรงและนัยยะที่แตกต่างออกไป มันเกิดขึ้นท่ามกลางความสัมพันธ์ที่ตกต่ำถึงขีดสุดระหว่างสองประเทศ
ช้างในห้อง TTP ตัวแปรที่ทำลายความสัมพันธ์ตาลีบัน-ปากีสถาน
สาเหตุการปะทะที่ชายแดนตอร์คัมคืออะไร? แม้ชนวนเหตุเบื้องหน้าคือการสร้างป้อม แต่รากเหง้าที่แท้จริงคือปัญหาที่ปากีสถานเรียกว่า “การก่อการร้ายข้ามพรมแดน” โดยกลุ่ม Tehrik-i-Taliban Pakistan หรือ TTP
- TTP คือใคร TTP หรือที่รู้จักในชื่อกลุ่มตาลีบันปากีสถาน เป็นกลุ่มติดอาวุธที่แยกตัวออกมาแต่มีอุดมการณ์ร่วมกับตาลีบันอัฟกานิสถาน เป้าหมายหลักของ TTP คือการโค่นล้มรัฐบาลปากีสถานและสถาปนารัฐอิสลามตามแนวทางของตนเอง
- ข้อกล่าวหาของปากีสถาน รัฐบาลและ กองทัพปากีสถาน ยืนยันมาตลอดว่า นับตั้งแต่ตาลีบันกลับมาครองอำนาจในอัฟกานิสถานเมื่อปี 2021 กลุ่ม TTP ได้ใช้ดินแดนอัฟกานิสถานเป็นฐานที่มั่นในการวางแผนและก่อเหตุโจมตีในปากีสถาน ซึ่งทวีความรุนแรงขึ้นอย่างมากในช่วงปีที่ผ่านมา
- ท่าทีของตาลีบัน รัฐบาลตาลีบันปฏิเสธข้อกล่าวหาดังกล่าวอย่างแข็งขัน โดยโฆษกซาบิฮุลเลาะห์ มูจาฮิด ยืนยันว่า “เอมิเรตอิสลามแห่งอัฟกานิสถานจะไม่ยอมให้ใครใช้ดินแดนของเราเป็นภัยต่อประเทศอื่น” แต่ปากีสถานมองว่าคำพูดดังกล่าวสวนทางกับการกระทำ
กลุ่ม TTP เกี่ยวข้องกับการปะทะอย่างไร? ปากีสถานมองว่าการที่ตาลีบันอัฟกานิสถานไม่สามารถหรือไม่เต็มใจที่จะปราบปราม TTP อย่างจริงจัง ถือเป็นการผิดสัญญาและเป็นภัยคุกคามโดยตรงต่อความมั่นคงของชาติ การปะทะที่ชายแดนจึงเป็นเหมือนการแสดงออกถึงความไม่พอใจและความอดทนที่สิ้นสุดลงของฝ่ายปากีสถาน
ผลกระทบที่มองเห็น วิกฤตมนุษยธรรมและเศรษฐกิจที่ประตูสู่เอเชียกลาง
การ ปิดชายแดนตอร์คัม ไม่ได้ส่งผลกระทบแค่ด้านความมั่นคง แต่ยังสร้างวิกฤตทางเศรษฐกิจและมนุษยธรรมอย่างมหาศาล
- เส้นเลือดใหญ่ทางการค้า ด่านตอร์คัมเป็นเส้นทางการค้าที่สำคัญที่สุดระหว่างสองประเทศ และเป็นประตูสำหรับปากีสถานในการส่งออกสินค้าไปยังประเทศในเอเชียกลาง
- สินค้าเน่าเสีย รถบรรทุกหลายพันคันที่บรรทุกสินค้าสด เช่น ผักและผลไม้ กำลังเน่าเสีย สร้างความเสียหายทางเศรษฐกิจคิดเป็นมูลค่าหลายล้านดอลลาร์ในแต่ละวัน
- ชะตากรรมผู้คน ประชาชนหลายพันคน รวมถึงผู้ป่วยที่ต้องการข้ามแดนมารักษาตัว และครอบครัวที่อาศัยอยู่คนละฝั่งพรมแดน ต่างติดค้างอย่างสิ้นหวัง
“เราติดอยู่ที่นี่มา 3 วันแล้ว” อับดุล วาลี คนขับรถบรรทุกชาวอัฟกานิสถานกล่าวกับสำนักข่าวรอยเตอร์ส “หัวหอมในรถของผมกำลังจะเน่าหมด ผมไม่รู้จะทำอย่างไรดี เราไม่สนใจการเมืองของพวกเขา เราแค่อยากจะทำงานเลี้ยงครอบครัว”
)
บทสรุป ภูมิทัศน์ความมั่นคงที่เปลี่ยนไปและทางเลือกที่จำกัด
สถานการณ์ล่าสุดชายแดนอัฟกานิสถาน-ปากีสถาน ยังคงตึงเครียดอย่างยิ่ง การปะทะครั้งนี้ได้ฉีกหน้ากากความสัมพันธ์ฉันมิตรที่เคยมีมายาวนาน และเผยให้เห็นความไม่ไว้วางใจที่ฝังรากลึก ปากีสถานที่เคยถูกมองว่าเป็นผู้สนับสนุนหลักของตาลีบัน บัดนี้กำลังเผชิญกับผลลัพธ์ที่ไม่ได้ตั้งใจ เมื่อกลุ่มที่ตนเคยหนุนหลังไม่สามารถควบคุมภัยคุกคามที่ย้อนกลับมาทำร้ายตนเองได้
อนาคตข้างหน้าเต็มไปด้วยความไม่แน่นอน ทั้งสองฝ่ายมีทางเลือกที่จำกัด การเจรจาทางการทูตกำลังดำเนินไป แต่หากไม่สามารถแก้ไขปมขัดแย้งเรื่อง TTP ได้ การปะทะอาจขยายวงกว้างขึ้นและกลายเป็นสงครามตัวแทนที่ซับซ้อน ซึ่งจะส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อเสถียรภาพของภูมิภาคที่เปราะบางอยู่แล้ว และตอกย้ำว่าในสมรภูมิแห่งนี้ ไม่มีมิตรแท้และศัตรูถาวรอีกต่อไป
แหล่งที่มาจาก : am2con
