อินเดียเบียดกันตาย เกิดเหตุโศกนาฏกรรมสลดขึ้นที่เมืองพาราณสี (Varanasi) รัฐอุตตรประเทศ ประเทศอินเดีย เมื่อฝูงชนจำนวนมหาศาลที่เข้าร่วมงานปราศรัยหาเสียงของ “ปรากาซ อานันท์” (Prakash Anand) อดีตซูเปอร์สตาร์นักแสดงชื่อดังที่ผันตัวเข้าสู่สนามการเมือง เกิดการตื่นตระหนกและเหยียบกันจนเป็นเหตุให้มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 36 ราย และบาดเจ็บอีกกว่า 100 คน เหตุการณ์นี้ไม่เพียงแต่สร้างความตกตะลึงไปทั่วประเทศ แต่ยังจุดประกายคำถามสำคัญอีกครั้งถึงปัญหาเชิงโครงสร้างที่ฝังรากลึกในอินเดีย ทั้งในเรื่องมาตรฐานความปลอดภัยในการจัดการฝูงชน และวัฒนธรรมการเมืองที่ขับเคลื่อนด้วยพลังของ “ตัวบุคคล” ซึ่งมักนำไปสู่โศกนาฏกรรมที่เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า บทความนี้จะวิเคราะห์ถึงต้นตอของหายนะครั้งนี้ และสำรวจว่าเหตุใดอินเดียจึงยังคงติดอยู่ในวงจรของบทเรียนที่ต้องจ่ายด้วยชีวิต
อินเดียเบียดกันตาย ลำดับเหตุการณ์สู่หายนะ นาทีต่อนาทีที่สนามกีฬาคงคาไมดาน
เหตุการณ์เกิดขึ้นเมื่อช่วงเย็นวานนี้ตามเวลาท้องถิ่น ณ สนามกีฬาคงคาไมดาน (Ganga Maidan) ซึ่งถูกใช้เป็นสถานที่จัดงานปราศรัยใหญ่ครั้งแรกของ ปรากาซ อานันท์ ในนามพรรค “ชนता न्याय” (Janata Nyay Party – JNP) ของเขา โดยมีเป้าหมายเพื่อเปิดตัวการรณรงค์หาเสียงสำหรับการเลือกตั้งระดับรัฐที่กำลังจะมาถึง
จากคำบอกเล่าของผู้รอดชีวิตและเจ้าหน้าที่ตำรวจ สามารถปะติดปะต่อลำดับเหตุการณ์ที่นำไปสู่โศกนาฏกรรมได้ดังนี้
- การประเมินที่ผิดพลาด ผู้จัดงานได้แจ้งต่อเจ้าหน้าที่ว่าคาดว่าจะมีผู้สนับสนุนมาร่วมงานประมาณ 50,000 คน แต่ด้วยชื่อเสียงระดับซูเปอร์สตาร์ของอานันท์ ทำให้มีผู้คนหลั่งไหลมาจากทั่วทุกสารทิศจนมีจำนวนมากกว่า 100,000 คน อัดแน่นอยู่ภายในและบริเวณโดยรอบสนามกีฬาซึ่งมีความจุจริงเพียง 40,000 ที่นั่ง
- ภาวะแออัดยัดเยียด หลายชั่วโมงก่อนที่อานันท์จะเดินทางมาถึง ฝูงชนได้เข้ามาจับจองพื้นที่จนเต็มและเริ่มมีการเบียดเสียดอย่างรุนแรง สภาพอากาศที่ร้อนอบอ้าวยิ่งทำให้สถานการณ์เลวร้ายลง
- จุดเริ่มต้นของความโกลาหล เมื่อขบวนรถของอานันท์เดินทางมาถึงและปรากฏตัวบนเวที ฝูงชนที่อยู่ด้านนอกได้พยายามดันเข้ามาเพื่อจะได้เห็นดาราที่ตนชื่นชอบอย่างใกล้ชิด ในขณะเดียวกัน มีข่าวลือแพร่สะพัดในกลุ่มฝูงชนว่าทีมงานจะมีการแจกของที่ระลึกและเงินสดที่ประตูทางออกด้านหนึ่ง
- คลื่นมนุษย์ (Crowd Surge) ข่าวลือดังกล่าวทำให้คนจำนวนมากพยายามเคลื่อนตัวไปยังประตูทางออกที่ระบุ ขณะที่คนอีกกลุ่มหนึ่งยังคงพยายามดันเข้ามาจากด้านหลัง ทำให้เกิดแรงอัดมหาศาลจนผู้คนเริ่มล้มลงและเกิด “ปรากฏการณ์คลื่นมนุษย์” ที่ไม่สามารถควบคุมได้
- ทางออกที่คับแคบ ประตูทางออกหลายบานของสนามกีฬาถูกปิดไว้เพื่อควบคุมฝูงชน ทำให้ทางออกที่เปิดอยู่กลายเป็นคอขวด ผู้ที่ล้มลงถูกเหยียบซ้ำโดยฝูงชนที่ตื่นตระหนกและพยายามหนีเอาชีวิตรอด
“มันเหมือนฝันร้าย” ผู้รอดชีวิตคนหนึ่งกล่าวทั้งน้ำตา “เราขยับไปไหนไม่ได้เลย หายใจก็ลำบาก พอมีคนล้มข้างหน้า ทุกอย่างก็พังทลายลงมา เสียงกรีดร้องดังไปทั่ว แต่ไม่มีใครช่วยใครได้”
ปฏิบัติการกู้ภัยที่แสนทุลักทุเล และเสียงจากผู้สูญเสีย
หลังเกิดเหตุ ทีมจาก กองกำลังตอบสนองภัยพิบัติแห่งชาติ (NDRF) และหน่วยกู้ภัยท้องถิ่นได้รุดมายังที่เกิดเหตุ แต่ต้องเผชิญกับอุปสรรคอย่างหนักจากฝูงชนที่ยังคงแตกตื่นและสภาพที่เกิดเหตุที่เต็มไปด้วยรองเท้าและสิ่งของส่วนตัวของผู้คนกระจัดกระจายเกลื่อนพื้น ภาพที่น่าสลดใจคือร่างของผู้เสียชีวิตและผู้บาดเจ็บนอนกองทับกันใกล้กับประตูทางออก
โรงพยาบาลในเมืองพาราณสีตกอยู่ในภาวะฉุกเฉิน แพทย์และพยาบาลต้องทำงานอย่างหนักเพื่อช่วยชีวิตผู้บาดเจ็บ ซึ่งส่วนใหญ่มีอาการขาดอากาศหายใจและได้รับบาดเจ็บสาหัสจากการถูกกดทับ บรรยากาศหน้าห้องฉุกเฉินเต็มไปด้วยเสียงร้องไห้ของญาติที่มาตามหาผู้สูญหาย
วิเคราะห์เชิงลึก ทำไมโศกนาฏกรรมฝูงชนจึงเกิดขึ้นซ้ำซากในอินเดีย?
โศกนาฏกรรมที่พาราณสีไม่ใช่เหตุการณ์แรกและน่าเศร้าที่อาจจะไม่ใช่ครั้งสุดท้าย อินเดียมีประวัติศาสตร์อันยาวนานของเหตุการณ์เหยียบกันตายในงานเทศกาลทางศาสนาและงานกิจกรรมสาธารณะ ซึ่งสะท้อนถึงปัญหาเชิงโครงสร้างที่ซับซ้อน
การเมืองที่ขับเคลื่อนด้วย ‘บุคคล’ เมื่อดาราและการเมืองมาบรรจบ อินเดียมีวัฒนธรรมการเมืองที่ “บูชาตัวบุคคล” (Personality Cult) อย่างเข้มข้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อบุคคลนั้นเป็นดาราภาพยนตร์ที่มีชื่อเสียง การผันตัวจากนักแสดงมาเป็นนักการเมืองเป็นเรื่องปกติ โดยเฉพาะในภาคใต้ของอินเดีย นักการเมืองเหล่านี้สามารถดึงดูดฝูงชนจำนวนมหาศาลที่ไม่ได้มาเพราะอุดมการณ์ทางการเมือง แต่มาเพราะความรักและชื่นชมในตัวดารา ซึ่งเป็นฝูงชนที่ขับเคลื่อนด้วยอารมณ์และยากต่อการควบคุม
ความล้มเหลวเชิงระบบ กฎระเบียบที่ถูกเพิกเฉยและการบังคับใช้ที่หละหลวม แม้ว่าอินเดียจะมีกฎระเบียบและแนวปฏิบัติในการจัดการฝูงชน แต่บ่อยครั้งที่กฎเหล่านี้ถูกเพิกเฉย
- การประเมินความเสี่ยงต่ำเกินไป ผู้จัดงานมักจะประเมินจำนวนผู้เข้าร่วมต่ำกว่าความเป็นจริง เพื่อลดค่าใช้จ่ายด้านการรักษาความปลอดภัย
- แรงกดดันทางการเมือง เจ้าหน้าที่ตำรวจท้องที่มักเผชิญกับแรงกดดันทางการเมืองไม่ให้เข้มงวดกับผู้สนับสนุนของนักการเมืองที่มีอิทธิพล
- โครงสร้างพื้นฐานที่ไม่เพียงพอ สถานที่จัดงานสาธารณะหลายแห่งในอินเดียถูกสร้างขึ้นมานานและไม่ได้ออกแบบมาเพื่อรองรับฝูงชนจำนวนมหาศาลตามมาตรฐานความปลอดภัยสมัยใหม่
ปฏิกิริยาทางการเมืองและการโยนความผิด
เหตุการณ์นี้ได้ก่อให้เกิดพายุทางการเมืองตามมาทันที
- นายกรัฐมนตรีนเรนทรา โมดี ได้ทวีตข้อความแสดงความเสียใจอย่างสุดซึ้ง และประกาศมอบเงินชดเชยให้กับครอบครัวผู้เสียชีวิตและผู้บาดเจ็บจากกองทุนบรรเทาทุกข์ของนายกรัฐมนตรี
- ปรากาซ อานันท์ ได้ประกาศระงับกิจกรรมหาเสียงทั้งหมด และกล่าวในแถลงการณ์ว่า “หัวใจของผมแตกสลาย” พร้อมให้คำมั่นว่าจะให้ความร่วมมือกับการสืบสวนอย่างเต็มที่
- พรรคฝ่ายค้าน ได้ออกมาโจมตีรัฐบาลของรัฐอุตตรประเทศ ซึ่งเป็นของพรรครัฐบาลกลาง ว่าล้มเหลวในการจัดกำลังตำรวจเพื่อดูแลความปลอดภัยให้เพียงพอ และเรียกร้องให้มีการตั้งคณะกรรมการสอบสวนที่เป็นอิสระ
- รัฐบาลของรัฐ ได้สั่งพักงานเจ้าหน้าที่ตำรวจระดับสูงในพื้นที่ 4 นาย และประกาศว่าจะดำเนินการสืบสวนเพื่อหาผู้รับผิดชอบมาลงโทษให้ได้
บทสรุป โศกนาฏกรรมที่รอวันเกิดขึ้น
อินเดียเบียดกันตาย โศกนาฏกรรมที่สนามกีฬาคงคาไมดานเป็นมากกว่าอุบัติเหตุ มันคือ “โศกนาฏกรรมที่รอวันเกิดขึ้น” ซึ่งเป็นผลลัพธ์ที่น่าเศร้าของการผสมผสานระหว่างความกระตือรือร้นที่ไร้การควบคุมของมวลชน, ความหละหลวมในการบังคับใช้กฎหมาย, และวัฒนธรรมการเมืองที่ให้ความสำคัญกับการแสดงพลังมวลชนมากกว่าความปลอดภัยในชีวิตของประชาชน
ทุกครั้งที่เกิดเหตุการณ์เช่นนี้ จะมีการประกาศเงินชดเชย, การตั้งคณะกรรมการสอบสวน, และการให้คำมั่นสัญญาว่าจะไม่ให้เกิดขึ้นอีก แต่เมื่อเวลาผ่านไป ความทรงจำก็เลือนลาง และวงจรเดิมๆ ก็กลับมาเริ่มต้นใหม่ คำถามที่อินเดียต้องตอบอย่างจริงจังในวันนี้คือ โศกนาฏกรรมที่พาราณสีจะกลายเป็นอีกหนึ่งสถิติที่น่าเศร้า หรือจะเป็นจุดเปลี่ยนที่นำไปสู่การปฏิรูปการจัดการความปลอดภัยสาธารณะอย่างแท้จริงเสียที
แหล่งที่มาจาก : am2con
